Lider
NCBiR
Projekt badawczy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu LIDER II
Celem projektu jest opracowanie skutecznej, jadalnej szczepionki przeciwko zakażeniom Clostridium difficile w oparciu o naturalnie występujące makrocząstki biologiczne – endospory kosmopolitycznej i nieszkodliwej bakterii glebowej Bacillus subtilis.
Endospory są to formy przetrwalne bakterii (tzw. przetrwalniki). Służą one do rozprzestrzeniania się bakterii w środowisku naturalnym. Znajdowane są one w każdym środowisku: atmosferze, powierzchniach biotycznych czy też abiotycznych, otwartych wodach czy też w głębi skorupy ziemskiej, dzięki ich niebywałej odporności na różnorodne warunki środowiskowe.
Zastosowanie przetrwalników jako nośników szczepionek stanowi nowe podejście do immunizacji ludzi i może znaleźć istotne zastosowanie zwłaszcza w przypadku immunizacji prowadzącej do ochrony przed infekcjami w obrębie przewodu pokarmowego. Za podjęciem prób wykorzystania ich jako nośników antygenów przemawia wiele korzyści: i) łatwość ich otrzymania: istnieje wiele szczepów laboratoryjnych B. subtilis czy też naturalnych izolatów z różnych środowisk, włączając w to układ pokarmowy człowieka; ii) łatwość produkcji – B. subtilis jest bakterią o niewielkich wymaganiach troficznych, co wiąże się z stosunkowo niskim kosztem wytwarzania przetrwalników w ilościach przemysłowych. Co więcej, wytwarzanie przetrwalników jest procesem naturalnym i nie wymaga ingerencji człowieka w fizjologię bakterii; iii) wszechobecność przetrwalników w środowisku naturalnym, w tym i pożywieniu człowieka, wskazuje na ich niewielką immunogenność czyli zdolność danego antygenu do wywołania przeciwko sobie reakcji immunologicznej, co zapobiegnie powstawaniu procesów alergicznych podczas podawania przetrwalników prezentujących antygeny; iv) wysoka oporność przetrwalników na różnorodne warunki środowiska pozwoli na ich łatwe przechowywanie, bez potrzeby mrożenia czy przechowywania w chłodni; vi) podawanie szczepionki składającej się z przetrwalników może przynieść dodatkowe pozytywne efekty zdrowotne, gdyż szczepy B. subtilis są stosowane jako probiotyki, a ich modyfikacja w kierunku prezentowania antygenów nie zmniejszy ich dobroczynnego działania na układ pokarmowy immunizowanych zwierząt czy też człowieka.